Kennisbank

Wat is intellectueel eigendom? In 5 min weet jij alles.

Stel nou, jij hebt een goed idee, creatie of uitvinding bedacht. Jij hebt hier eerst wel een grote investering voor gedaan, veel tijd aan kwijt of grote plannen hiermee. Je wilt daarom dus niet dat iemand hier zomaar mee vandoor gaat. Gelukkig kan je dit regelen! Hiervoor bestaat het intellectuele eigendomsrecht. Wanneer jij het intellectueel eigendomsrecht hebt, mogen anderen jouw idee, uitvinding of creatie niet gebruiken zonder dat ze jouw toestemming hiervoor hebben. In dit artikel lees je alle belangrijke informatie over het intellectuele eigendomsrecht en welke soorten intellectuele eigendomsrechten er bestaan.

Wat is een intellectueel eigendom?

De betekenis van een eigendom kennen de meeste mensen wel. Een eigendom geeft je bepaalde rechten over materiële dingen, zoals het recht om over een auto of boek te bezitten, daar gebruik van te kunnen maken en over te beslissen. Het intellectueel eigendom bestaat ook uit een geheel van exclusieve rechten, maar dan niet over tastbare zaken zoals een auto of boek, maar over ‘voortbrengselen van de geest’. De voortbrengselen van de geest klinkt nogal abstract. Maar je kan hier denken aan een uitvinder, ontwerper, ontwikkelaar of auteur die zijn creatieve of technisch vernieuwende creaties kan beschermen via het intellectuele eigendomsrecht. Hierdoor kunnen anderen dit werk niet meer gebruiken zonder toestemming van de eigenaar! Bij een exemplaar van een boek kan jij als eigenaar het boek lezen, weggooien en bladzijden eruit scheuren, omdat het jouw materiële eigendom is. Je hebt in dit geval niet het recht om het verhaal in het boek te kopiëren, op internet te plaatsen of een film over te maken. Deze laatste toepassingen vallen onder het intellectuele eigendom. Het intellectuele eigendomsrecht is een verzamelnaam voor verschillende soorten rechten, waar we later dit artikel meer over vertellen.

Wat kan je met het intellectueel eigendomsrecht?

Jouw zelfbedachte uitvinding of creatie kan van grote waarde zijn. Het is daarom belangrijk om uitvindingen en creaties te beschermen. Dit kan je doen met het intellectueel eigendomsrecht. Wanneer jij het intellectueel eigendomsrecht bezit, heb jij als eigenaar van jouw uitvinding of creatie het exclusieve recht, ofwel alleenrecht, waarmee alleen je jouw uitvinding of creatie kan maken, gebruiken, verhuren, verhandelen, commercieel aanbieden, in het economisch verkeer brengen, in voeren en/of op voorraad hebben. Je kan als eigenaar bepalen dat alleen jij de uitvinding of creatie mag gebruiken, maar ook dat anderen jouw uitvinding of creatie ook mogen gebruiken, op het moment zij een licentie op jouw recht hebben.

Lamp

Een licentie verlenen

Jij kan als eigenaar van het intellectuele eigendomsrecht met een andere partij een licentieovereenkomst sluiten. Met zo’n licentieovereenkomst geef je toestemming aan de andere partij om ook gebruik te maken van jouw intellectuele eigendom. De andere partij wordt ook wel een licentienemer genoemd. Je kan een licentie aan één of aan meerdere licentienemers verlenen. Je kan in ruil voor je licentie iets terugvragen, meestal zijn dit royalty’s, een eenmalig bedrag of een vast bedrag per maand. Een royalty is een bepaald percentage van de omzet. Wanneer je een licentie verleent, kan je zelf wel nog de beperkingen bepalen, zoals het geografisch toepassingsgebied. Wanneer jij als eigenaar een licentie hebt gegeven, blijf je wel de rechten op het intellectuele eigendom houden (er vindt namelijk geen overdracht plaats) en blijf je verantwoordelijk voor het onderhoud en de eventuele handhaving van het intellectuele eigendomsrecht.

Waarom bestaat het intellectueel eigendomsrecht?

Door het intellectueel eigendomsrecht ontstaat de mogelijk om een (tijdelijke) monopoliepositie te krijgen. Hierdoor heb jij als ondernemer de mogelijkheid om de investering die je in de innovatie hebt gestopt, weer terug te verdienen. Want wanneer jij een creatie of uitvinding hebt ontwikkeld, zorg je er met het intellectueel eigendomsrecht voor dat jouw concurrenten deze niet zomaar gebruiken.

Wat voor soorten intellectueel eigendom zijn er?

Zoals al eerder gezegd, bestaat het intellectueel eigendomsrecht zodat anderen niet kunnen profiteren van jouw ideeën. Het intellectuele eigendom is een verzamelnaam voor verschillende rechten. Hieronder vind je een kort overzicht van de verschillende soorten rechten:

  • Octrooirecht/patentrecht, van toepassing op uitvindingen met een technisch karakter. Het kan hierbij gaan om een product, een werkwijze of een chemische samenstelling of gebruik. Het is heel belangrijk dat de uitvinding voldoet aan de vereisten: nieuwheid en inventiviteit. Wil je meer weten over het octrooirecht/patentrecht? Klik hier!
  • Auteursrecht, van toepassing op letterkunde, wetenschap, foto’s, kunst, videos of design producten. Je kan hierbij denken aan verhalen, muziekstukken, films, toneelstukken of schilderijen. Jouw creatieve inbreng als maker moet je kunnen terugvinden in het product. Wil je meer weten over het auteursrecht? Klik hier!
  • Merkenrecht, van toepassing op onder andere woorden, schrijfwijzen, logo’s, verpakkingen, geluiden, kleuren of combinaties hiervan, waarmee je jouw producten of diensten kan onderscheiden van die van jouw concurrenten. Jouw merk moet onderscheidend en niet beschrijvend zijn de genoemde diensten of waren. Wil je meer weten over het merkenrecht? Klik hier!
  • Kwekersrecht, van toepassing op nieuw gevonden plantenrassen. Je kan hierbij denken aan bomen, planten of aardappelen. Jouw plantenras moet voldoen aan de vereisten: nieuwheid, onderscheidbaarheid van alle algemene bekendstaande rassen, uniformiteit en bestendigheid. Wil je meer weten over het kwekersrecht? Klik hier!
  • Portretrecht, van toepassing op portretten. Van een portret is sprake wanneer iemand herkenbaar is afgebeeld, met bijvoorbeeld het gezicht, lichaamshouding of de context. Er bestaat twee soorten portretten: een portret in opdracht en een portret niet in opdracht. Wil je meer weten over het portretrecht? Klik hier!
  • Chipsrecht, van toepassing op het specifieke design of de topografie van chips, halfgeleiders, halfgeleiderproducten of microprocessen. Het ontwerp hiervan mag niet algemeen bekend zijn in de halfgeleiderindustrie en moet een voortbrengsel zijn van een intellectuele inspanning. Wil je meer weten over het chipsrecht? Klik hier!
  • Naburig recht, van toepassing op de inspanningen en prestaties van uitvoerende kunstenaars, muziekproducenten, filmproducenten en omroeporganisaties. Wil je meer weten over het naburig recht? Klik hier!
  • Handelsnaamrecht, van toepassing op de namen van ondernemingen. Een handelsnaam mag niet in conflict zijn met oudere handelsnamen of merken en mag daarnaast ook niet misleidend zijn. Met je handelsnaam treedt en handel je naar buiten toe op. Wil je meer weten over het handelsnaamrecht? Klik hier!
Checklist

Hoe krijg je het intellectueel eigendomsrecht?

Zoals hierboven beschreven bestaan er meerdere intellectuele eigendomsrechten. Deze verschillende intellectuele eigendomsrechten komen verschillend tot stand. Meestal moet je zelf het intellectuele eigendomsrecht aanvragen en ergens inschrijven, maar in sommige gevallen ontstaan het intellectuele eigendomsrecht automatisch.

Intellectuele eigendomsrechten, waarvoor je zelf de bescherming van het intellectuele eigendom aanvraagt en moet inschrijven zijn:

  • Octrooirecht: het indienen van een octrooiaanvraag, een juridisch document waarin een octrooigemachtigde de uitvinding uitlegt.
  • Modelrecht: het indienen van een modelregistratie, een juridisch document waarin een model gemachtigde het ontwerp vastlegt.
  • Merkenrecht: het registreren van het merk voor specifieke waren of diensten in het merkenregister.
  • Kwekersrecht: het indienen van een kwekersrecht aanvraag, waarbij het teeltmateriaal van het ras ter beschikking moet worden gesteld aan de Raad voor het Kwekersrecht die dit opslaat in een fysieke database.
  • Chipsrecht: het indienen van een aanvraag, waarbij je ook een tekening van de topografie en een exemplaar van de halfgeleider moet toevoegen.

Intellectuele eigendomsrechten, die in veel gevallen automatisch bestaan zonder er zelf iets voor te doen, zijn:

  • Auteursrecht: door het schrijven van een tekst of het creëren van het werk ontstaat automatisch het auteursrecht.
  • Handelsnaamrecht: door jouw handelsnaam te gebruiken ontstaat automatisch bescherming op jouw handelsnaam in het gebied waar jouw handelsnaam bekend is.
  • Databankrecht: door het aanmaken van een databank, dit kan ook elektronisch, ontstaat automatisch het databankrecht.
schild

Ten slotte (aanrader)

Benieuwd naar de 5 dingen die jij moet weten over intellectueel eigendom, klik dan hier! Door het intellectuele eigendomsrecht kan jij als ondernemer zorgen dat niemand anders jouw creatie of uitvinding kan gebruiken zonder jouw toestemming. Bij Firm24 willen wij jou hier graag mee helpen. Je kunt bij ons op adviesgesprek komen, wij kunnen een speciaal projectplan voor jou opstellen of gewoon alles vanaf het begin tot het einde voor jou regelen! Mocht je je afvragen hoe het precies zit of heb je nog andere vragen? Je kan hiervoor altijd contact met ons opnemen!

Gepubliceerd op 7 maart 2024
Floor Willemse linkedin
Floor is student Life Science and Technology en Rechten en daarnaast juridische content schrijver bij FIRM24.

Kom je er niet helemaal uit? Wij staan voor je klaar.

Dankzij jarenlange ervaring weten wij ondernemers te helpen met het juiste advies.

Bel ons op +31 (0)20 30 80 675
Ma t/m Do
09:00 - 22:00
Vrijdag
09:00 - 17:00
Chat met een adviseur
Ma t/m Do
09:00 - 22:00
Vrijdag
09:00 - 17:00
Sales team Firm24