Alles over de geschillenregeling

Tussen de aandeelhouders van een onderneming kunnen conflicten ontstaan, waardoor vaak een onwenselijke situatie ontstaat voor de partijen en de onderneming zelf. Zo’n conflict kan worden opgelost met een geschillenregeling. Het doel van zo’n regeling is het conflict zo spoedig mogelijk de wereld uit te helpen, zodat de onderneming niet meer hoeft te lijden. Maar wat houdt zo’n geschillenregeling nou precies in? Wat voor soorten geschillenregelingen bestaan er en wat voor maatregelingen kun je zelf van te voren al nemen?

Waarom een geschillenregeling?

Het komt helaas regelmatig voor dat tussen de aandeelhouders van een BV of NV een conflict ontstaat. Dit is onwenselijk voor de bedrijfsvoering, samenwerking en besluitvorming. Het aandeelhoudersgeschil moet daarom zo snel mogelijk weer worden opgelost. Een procedure voor de rechter duurt lang, heeft extra kosten en wordt openbaar behandeld. Vaak is het voor de partijen daarom beter om het geschil op te lossen zonder een beroep te doen op een rechter. Een goede geschillenregeling opnemen in de aandeelhoudersovereenkomst is daarvoor belangrijk. Ongecontroleerd blijven discussiëren zonder respect voor elkaars standpunten past niet binnen het plaatje van een goede geschillenregeling. Het is belangrijk dat een duidelijk afgelijnd traject wordt gevolgd. Een geschillenregeling legt dit traject meestal vast met heldere afspraken. De afspraken zorgen voor een betrouwbaarheid en zorgen ervoor dat de partijen zich sneller in de definitieve beslissing kunnen vinden.

Wat is een wettelijke geschillenregeling?

Een geschillenregeling is een wettelijke mogelijkheid om een ruzie tussen aandeelhouders op te lossen. De geschillenregeling is altijd van toepassing bij de BV en soms van toepassing bij de NV. Bij de NV is de geschillenregeling enkel van toepassing als aan de volgende drie voorwaarden is voldaan:

1. De NV kent alleen aandelen op naam, dus geen aandelen aan toonder;
2. Een blokkeringsregeling is van toepassing, dit betekent dat de aandelen dan alleen onder voorwaarden overgedragen kunnen worden;
3. Geen certificaten aan toonder kunnen uitgegeven worden met medeweten van de NV.

Er bestaan twee soorten geschillenregelingen: de wettelijke geschillenregeling en de contractuele geschillenregeling. De wettelijke geschillenregeling kent twee varianten: uitstoting en uittreding. Deze twee varianten worden hierna verder toegelicht. Toepassing van de wettelijke geschillenregeling betekent dat een gerechtelijke procedure wordt gestart. De procedurele regels moeten dan dus in acht worden genomen, zoals de waardering van de aandelen die volgens de wettelijke regels plaatsvindt. Naast de wettelijke geschillenregeling kan ook een contractuele geschillenregeling in de overeenkomst zijn opgenomen. De partijen spreken dan van tevoren al af dat ze de conflicten op een andere manier oplossen dan volgens de wettelijke geschillenregeling. Het duidelijk vastleggen van de contractuele geschillenregeling kan bij een conflict veel voordeel opleveren voor het belang van het bedrijf of de medeaandeelhouders.

Mogelijkheid 1: Overdracht van aandelen: uitstoting

Bij uitstoting wil een aandeelhouder een andere aandeelhouder de vennootschap uitstoten. Er wordt dan een vordering tot uittreding geëist. Dit betekent dat de laatstgenoemde aandeelhouder zijn aandelen te koop aanbiedt omdat de vennootschap daarbij gebaat is. Het doel van zo'n vordering tot uittreding is om het conflict op te lossen met een overdracht van aandelen. Vanuit het perspectief van de blijvende aandeelhouder is uitstoting dan natuurlijk de beste oplossing. Echter is deze oplossing niet vanzelfsprekend en kent het de volgende twee eisen:

1. De aandeelhouder(s) die het verzoek tot uitstoting indienen moeten alleen of tezamen 1/3 van de aandelen in de vennootschap houden;
2. De aandeelhouder tegen wie het verzoek is ingediend moet door zijn acties het belang van de vennootschap schaden of zodanig hebben geschaad dat voortduren van zijn aandeelhouderschap niet redelijk is. Voorbeelden hiervan zijn dat een aandeelhouder informatie doorverkoopt die hij vertrouwelijk als aandeelhouder heeft gekregen van de vennootschap of als door de acties van de aandeelhouder de besluitvorming binnen de vennootschap wordt verlamd. Het voortduren van zijn aandeelhouderschap kan hierdoor niet langer.

Mogelijkheid 2: Vordering tot uittreding

Bij uittreding wil een aandeelhouder juist zelf niet langer meer aandeelhouder zijn. Uittreding kan voorkomen wanneer het gedrag van de andere aandeelhouder(s) veel negatieve impact heeft op de aandeelhouder. Onder bepaalde omstandigheden kan een aandeelhouder vorderen dat de andere aandeelhouder(s) of soms de vennootschap zelf zijn aandelen overnemen. Aan de volgende voorwaarde moet dan zijn voldaan:

1. De aandeelhouder die het verzoek tot uittreding indient moet zodanig in zijn rechten zijn geschaad dat van hem niet kan worden verlangd dat hij in aandeelhouderschap in redelijkheid blijft behouden. Voorbeelden hiervan zijn dat een aandeelhouder zodanig wordt benadeeld doordat de andere aandeelhouder een belangenverstrengeling heeft en daar geen actie tegen onderneemt.  Of bijvoorbeeld wanneer binnen een bedrijf een familieruzie ontstaat. Het belang van de vennootschap in totaliteit is dan beschadigd.

Contractuele geschillenregeling

De hierboven genoemde geschillenregeling is door de wetgever bedacht om conflicten tussen aandeelhouders op te lossen. De aandeelhouders kiezen er in sommige gevallen ook voor om in de aandeelhoudersovereenkomst een regeling af te spreken voor het geval er een conflict ontstaat. Dit wordt ook wel een contractuele geschillenregeling genoemd. De partijen kunnen hierin afspreken dat ze de conflicten op een andere manier dan volgens de wettelijke geschillenregeling oplossen.

Van de wettelijke geschillenregeling mag je dus afwijken, maar er zijn uitzonderingen. In sommige gevallen maakt de contractuele geschillenregeling de overdracht van aandelen heel moeilijk of is de overdracht zelfs onmogelijk. In deze gevallen mag er niet van de wettelijke geschillenregeling worden afgeweken!

Waardering van de aandelen

Bij een geschillenregeling worden dus verplicht een overdracht van aandelen gedaan en zal dus ook een bepaalde prijs voor de aandelen betaald moeten worden. De aandeelhouders kunnen samen tot een bepaalde prijs komen, maar aangezien de aandeelhouders onderling een geschil hebben, is de kans groot dat ze hier zelf niet uit kunnen komen. In het geval de rechter een verzoek tot uitstoting of uittreding toekent, schakelt de rechter vaak deskundigen in om de prijs van de aandelen vast te stellen. De wet heeft nauwelijks aanknopingspunten voor de deskundigen om deze waarderingsopdracht uit te voeren, waardoor het mogelijk is dat hier een verrassende prijs uitkomt. De rechter kan het inschakelen van de deskundigen achterwege laten als de partijen het over de prijs eens worden of als in de statuten van de BV of NV een duidelijke maatstaf voor de waardering van de aandelen is neergelegd.

Een geschillencommissie raadplegen

Wanneer partijen onderling het geschil niet kunnen oplossen, kunnen ze het geschil ook aan een onafhankelijke derde voorleggen. Er bestaan verschillende geschillencommissies waar experts - vaak een verzameling van juristen en vakexperts - een onafhankelijk oordeel geven. De kosten hiervan zijn meestal beperkt. In de algemene voorwaarden kan je van tevoren al onderling afspreken welke geschillencommissie bevoegd is, wanneer een beroep op de geschillencommissie wordt gedaan en wat de gevolgen zijn van de uitspraak.

Ten slot (aanrader)

Conflicten tussen aandeelhouders kunnen helaas in elk bedrijf ontstaan. Als dit conflict niet tijdig wordt opgelost, kunnen de aandelen hun waarde verliezen of zelfs het bestaan van het bedrijf in gevaar komen. Je kan in bepaalde situaties altijd terugvallen op de wettelijke geschillenregelingen. Maar een op maat gemaakte geschillenregeling in de overeenkomst kan er voor zorgen dat het geschil efficiënt afgehandeld wordt. Hiermee kan veel tijd, gedoe en kosten bespaard blijven. Wij raden daarom aan om een goede geschillenregeling op te nemen in de overeenkomst. Het is verstandig om hierbij contact op te nemen met een jurist. Plan hiervoor een gratis afspraak in met één van onze adviseurs!