Wat is het naburig recht? Wij leggen het je uit!

Tegenwoordig gaan grappige video’s, muziekopnames en ander opnames makkelijk heel de wereld over door de groeiende digitale wereld. Deze video’s of opnames maken kost iemand vaak wel inspanning, tijd en moeite. Het is dus niet eerlijk als dit werk daarna door iedereen vrij gebruikt kan worden. Daarom leveren deze inspanningen en prestaties het naburig recht op. Wat dit recht precies inhoudt en wat je ermee kan, lees je in dit artikel! 

Wat betekent intellectueel eigendom? 

De betekenis van een eigendom kennen de meeste mensen wel. Een eigendom geeft je bepaalde rechten over materiële dingen, zoals het recht om over een auto of boek te bezitten, daar gebruik van te kunnen maken en over te beslissen. Het intellectueel eigendom bestaat ook uit een geheel van exclusieve rechten, maar dan niet over tastbare zaken zoals een auto of boek, maar over ‘voortbrengselen van de geest’. Als je een uitvinder, ontwerper, ontwikkelaar of auteur bent kan je jouw creatieve of technisch vernieuwende creaties beschermen via het intellectuele eigendomsrecht. Hierdoor kunnen anderen jouw werk niet gebruiken zonder toestemming van jou! Een exemplaar van een boek is het materiële eigendom, dus als eigenaar kan jij het boek lezen, weggooien en bladzijden eruit scheuren. Je hebt in dit geval niet het recht om het verhaal in het boek te kopiëren, op internet te plaatsen of een film over te maken. Deze laatste toepassingen vallen onder het intellectuele eigendom. Onder het  intellectuele eigendom vallen onder meer het auteursrecht, portretrecht, chipsrecht, naburige rechten en kwekersrecht. In dit artikel lees je de belangrijkste informatie over het naburig recht. Meer informatie over het intellectueel eigendom lees je hier!

Wat is naburig recht? 

Het naburig recht beschermt de inspanningen en prestaties van uitvoerende kunstenaars, muziekproducenten, filmproducenten en omroeporganisaties. Deze bescherming lijkt erg op die van het auteursrecht. Het naburige recht hoef je namelijk ook niet aan te vragen of vast te leggen, maar komt automatisch naar de uitvoerende kunstenaars, producenten en organisaties toe. Uitvoerende kunstenaars zijn personen die een werk van letterkunde of kunst opvoeren, voordragen of op een andere manier uitvoeren. Dit kan bijvoorbeeld indien het werk op een andere manier wordt vertolkt zoals zingen, voordragen of op een andere manier uitvoeren. Bij een omroeporganisatie en producenten van geluidsopnames staat het moment van het uitzenden of vastleggen van het werk centraal. Voor een filmproducent ontstaat het naburig recht weer op het moment van de eerste vastlegging van een film. 

Welke rechten ontstaan er bij naburig recht? 

Met het naburig recht krijgt een uitvoerend kunstenaar, muziekproducent, filmproducent of omroeporganisatie het recht om: 

• te beslissen of een uitvoering opgenomen mag worden; 
• te beslissen of een opnamen vermenigvuldigd en/of op de markt gebracht mag worden; 
• te beslissen of een opname uitgezonden, vertoond of gehoord mag worden.

Ook heeft degene met het naburige recht een aantal persoonlijkheidsrechten. Bijvoorbeeld het recht op de vermelding van zijn naam bij het werk en zijn werk mag ook niet zomaar worden verminkt. En daarnaast mag muziek die op commerciële basis is uitgebracht altijd worden uitgezonden of anderen laten horen, zolang hier wel een redelijke vergoeding voor wordt betaald.

Beschermingsduur naburig recht 

De meeste naburige rechten duren voor een termijn van vijftig jaar vanaf de eerste januari van het jaar volgend op het jaar waarin de uitvoering heeft plaatsgevonden, is uitgezonden of de film voor het eerst is vastgelegd. Een afwijkende beschermingsduur geld voor geluidsopnames van de uitvoerende musici en muziekproducenten. Deze termijn is zeventig jaar na het uitkomen van de opname. Wanneer de naburig rechthebbende overlijdt, gaat het naburig recht automatisch over naar de erfgenamen. 

Verschil naburig recht en auteursrecht 

Auteursrechten en naburige rechten gaan hand in hand en vele regels die van toepassing zijn op auteursrechten zijn vaak ook van toepassing op de naburige rechten. Maar er zijn ook verschillen. Sommige ‘uitvoeringen’ kunnen wel creatieve prestaties zijn, maar voldoen niet aan alle andere vereisten voor auteursrecht. Het naburige recht is daarom voor dergelijke uitvoeringen in het leven geroepen! Dit geldt voor omroeporganisaties en producenten van geluidsopnames. Het vastleggen of uitzenden van een werk kan dus in sommige gevallen geen auteursrecht opleveren, maar wel een naburig recht. Bij een filmproducent gaat het meestal om films die onvoldoende origineel zijn om auteursrechtelijke bescherming te verkrijgen, maar dus wel voor naburige rechten. Ook komt het soms voor dat iemand zowel naburig- als auteursrecht krijgt. 

Schending naburig recht 

In het geval inbreuk wordt gemaakt op jouw naburig recht, kan je je verzetten. Het kan in dit soort gevallen gaan om het maken van kopieën van beschermd werk of het verspreiden van de beschermde werken. Wanneer deze inbreuk op bedrijfsmatige of grote schaal gebeurt wordt dit piraterij genoemd. Je kan verschillende vorderingen bij de rechter instellen bij een inbreuk op naburige rechten, zoals een winstafdracht of schadevergoeding. 

Tot slot

Hopelijk hebben we je een beetje op weg kunnen helpen! Heb je nog andere vraagstukken? Neem een kijkje in onze kennisbank! Benieuwd welke diensten we allemaal hebben omtrent intellectueel eigendom? Check het hier!