Een familiebedrijf overnemen: alles wat je moet weten!

Allereerst, een korte definitie van een familiebedrijf

Om te beginnen is het belangrijk om kort uit te leggen wat een familiebedrijf is. Een onderneming wordt als een familiebedrijf gezien wanneer het aan de hierna genoemde criteria voldoet. 

• Meer dan 50 procent van het eigendom van de onderneming behoort toe aan één familie.
• Tenminste twee leden van de leiding komen uit één familie.  
• Een familie heeft een beslissende invloed op de opvolging beslissingen en de strategie van de onderneming. 

Waarom een familiebedrijf overnemen?

Vroeger was de norm dat ondernemingen vaak werden overgenomen door de kinderen, dit gebeurt tegenwoordig alleen steeds minder. Toch zien de meeste eigenaren van een familiebedrijf nog wel dat hun onderneming wordt overgedragen aan de volgende generatie. Waarom zou je ervoor kiezen om het familiebedrijf over te nemen? Hieronder staan een aantal redenen die vaak voorkomen in de praktijk om voor een overname te kiezen als kinderen: 

• Je hebt een goede band met je ouders, die steeds ouder worden. 
• De eigenaar van het familiebedrijf is ziek en kan of wil niet meer verder met het bedrijf.
• Het familiebedrijf voelt heel vertrouwd, aangezien je er al van je vroegste jeugd mee in aanraking bent gekomen.
• Je schrikt niet terug van de financiële afhankelijkheid. 
• En nog veel meer andere, persoonlijke, redenen om te kiezen voor het overnemen.

Het verschil met de overname aan een externe partij of familie 

Zakelijk gezien verschilt het overnemen van een familiebedrijf niet veel van het overnemen van een andere onderneming. Je doorloopt dezelfde stappen. Echter is de dynamiek in een familiebedrijf vaak anders dan in reguliere ondernemingen. Wanneer een onderneming wordt overgenomen door een externe partij is de transactiesom vaak het belangrijkst. Terwijl bij een overname door familie andere zaken meer van belang zijn. Het is hierbij bijvoorbeeld belangrijk dat niemand binnen de familie wordt achtergesteld zodat er geen conflict ontstaat binnen de familie. 

Een goed begin is het halve werk 

De voorbereidingen zijn erg belangrijk en hier moeten jullie dus al op tijd mee starten. Zo zorg je dat uiteindelijk gewerkt wordt aan een optimale organisatiestructuur. Om de overdracht zo optimaal mogelijk te laten verlopen is het belangrijk dat je een van de kinderen al een aantal jaren in de onderneming actief bent en dat de rol van de ouders (de verkopers) na de overname duidelijk is. Wanneer je al enkele jaren in het familiebedrijf actief bent, ben je al bekend hoe de dagelijkse leiding in de onderneming werkt en zorgt dat dit gelijk blijft. Daarnaast is het logisch dat de verkopers na de overdracht nog een rol spelen in het dagelijks bestuur, maar wanneer ze zich te veel vermoeien kan dit tot verwarring of irritatie leiden en wanneer ze helemaal geen rol meer uitmaken, heeft dit ook weer bepaalde gevolgen. Door van tevoren duidelijke afspraken te maken door middel van een open gesprek met elkaar, wordt het gehele proces eenvoudiger en verkleint dit het risico op frictie in de toekomst of nu.  

Waar moet je rekening mee houden?

Het kan snel gebeuren dat de neiging ontstaat om het familiebedrijf voor een lagere prijs over te dragen. Maar dit is niet de bedoeling! Je moet de onderneming altijd voor een eerlijke prijs overdragen. De Belastingdienst kan een naheffing of een boete eisen wanneer dit een geval is. Het kan daarom verstandig zijn om waardeerder in te schakelen. De waardeerder kan dan een onderbouwde waardering rapportage over de onderneming opstellen. Dit rapport kan je gebruiken als onderbouwing voor de overnameprijs, voor duidelijkheid aan alle familieleden die ook betrokken zijn en wanneer de Belastingdienst toch nog aanklopt. 

Familiestatuut 

In een familiestatuut leg je de regels en afspraken vast over hoe de familie met het familiebedrijf wilt omgaan. Een familiestatuut helpt bij vragen en acties en voorkomt discussies. Het doel is om als familie effectief te communiceren over onderwerpen die op de grens van het familiebedrijf en de familie zelf liggen. Door het houden van gesprekken met alle betrokken familieleden wordt dit statuut gemaakt. Bij het overnemen van het familiebedrijf is het statuut een belangrijke houvast. 

Mogelijke problemen

Om de opvolging van het familiebedrijf zo goed mogelijk te laten verlopen is het belangrijk om goed te overleggen en duidelijk te communiceren. In de praktijk komen de volgende problemen voor: 

• Generatieverschillen: iedere generatie groeit op in andere omstandigheden waaraan verschillende uitdagingen verbonden zijn. De nieuwe generatie heeft vaak een andere kijk op het leven, op mensen, op werk, op vrije tijd, ondernemen en wereld. 
• De oudere generatie bemoeit zich te veel met het familiebedrijf: soms houden de ouders, die zijn opgevolgd, nog een (te) belangrijke rol blijven in de onderneming. 
• De aangetrouwde familieleden bemoeien zich te veel met de overdracht: dit kan irritatie bij de andere familieleden veroorzaken. 
• Familieleden voelen zich tekort gedaan bij de overdracht: wanneer er meer potentiële opvolgers zijn, kan het lastig zijn om een afweging te maken zonder relaties te verstoren. 
• De erfenis: afspraken hierover maken met de broers en zussen kan soms lastig zijn. 
• Het ontbreken van een familiestatuut: waardoor achteraf discussies en onduidelijkheden kunnen ontstaan.

Tips voor de opvolgers om deze problemen te voorkomen 

Genoeg risico’s dus.. maar het is dus juist de kunst om deze te voorkomen. Hoe ga je hiermee om? 

• Werk eerst een aantal jaar in het familiebedrijf of doe in ieder geval praktijkervaring op in een andere onderneming. 
• Zorg voor een goede voorbereiding, met een juiste planning en communicatie en bekijk wat je nog kan leren over het familiebedrijf. 
• Maak duidelijke afspraken over de rol van degene die het bedrijf aan je overdraagt, na de overdraging.  
• Overleg met de andere familieleden die niet in de onderneming gaan werken. 
• Neem het overnemen van het familiebedrijf serieus, maak er genoeg tijd en geld voor vrij. 

Meer weten? 

Heb je na het lezen van deze blog nog vragen over het overnemen van een familiebedrijf of heb je andere vragen die je aan een specialist wil voorleggen? Plan dan hier een gratis check-gesprek in en krijg gratis advies en uitleg van ons team.