De franchise ondernemer, zo zit het in elkaar

Wat is franchisen?

Franchisen is een commerciële samenwerking tussen een zelfstandige ondernemer (franchisenemer) en een grote organisatie (franchisegever). In deze samenwerking draait het om een bepaalde formule die de franchisegever bedacht heeft, en die de franchisenemer overneemt. In deze formule zit vaak al het merk, het logo, de knowhow, de marketing en een vast assortiment van producten of diensten. Bekende voorbeelden van franchisegevers zijn Hema, Albert Heijn, Jumbo en Subway. Franchisenemers openen een winkel waarin ze het concept van een van deze merken overnemen.

Ondernemers die besluiten te franchisen moeten beseffen dat zij een stukje van hun vrijheid van handelen inleveren. De samenwerking in franchise geeft veel regels aan de franchisenemer. De bewegingsvrijheid van de franchisenemer kan in deze samenwerking wel verschillen. Er bestaat namelijk een onderscheid tussen ‘hard franchise’, waarbij de franchisegever alles tot in detail bepaalt rond het merk of concept, en ‘soft franchise’, waarbij de ondernemer nog ruimte heeft voor eigen invulling. Deze blog is met name gericht op ‘hard franchise’.

Voor- en nadelen van ‘hard franchise’

Voor zowel de franchisegever als franchisenemer bestaan er voor- en nadelen aan deze manier van ondernemen. De franchisegever heeft als voordeel, dat het door hem ontwikkelde concept, zonder al te veel kosten en risico, wordt uitgebreid. Een nadeel kan zijn dat hij niet altijd evenveel controle heeft op de franchisenemers en de kwaliteit van werk die zij leveren, aangezien dit geen werknemers zijn.

De franchisenemer heeft ook een aantal voordelen. Omdat hij of zij een bedrijf start dat valt binnen een overkoepelend moederbedrijf, heeft deze een grote overlevingskans. Het bedrijf kan gebruik maken van de deskundigheid, ervaring en naamsbekendheid van de franchisegever en de kosten zullen lager zijn: het bedrijf wordt immers niet vanaf de grond opgebouwd. Het nadeel is dat de franchisenemer minder vrijheid heeft en afhankelijk is van de franchisegever, en natuurlijk dat hij een (vaak behoorlijke) fee moet betalen aan de franchisegever.

Eenmanszaak, VOF of BV?

De franchiseovereenkomst wordt tussen de franchisegever en franchisenemer gesloten. Voordat je de overeenkomst sluit is het verstandig om te bedenken in welke rechtsvorm je de overeenkomst aan gaat. Kies je voor de eenmanszaak of VOF, realiseer je dan dat je in privé ook aansprakelijk gesteld kan worden. De franchisegever kan zich voor nakoming van verplichtingen uit de franchiseovereenkomst beroepen op jouw privévermogen. Een tweede risico is dat je als franchisenemer – mede door de goedwerkende franchiseformule – uiteindelijk misschien wel hoge winsten gaat draaien. In dat geval wordt een BV fiscaal aantrekkelijker. De procedure voor de oprichting van een BV kun je starten hier starten.

De franchiseovereenkomst

De franchiseovereenkomst heeft veel kenmerken van andere (bijzondere) overeenkomsten, zoals een huurovereenkomst. In een franchiseovereenkomst zullen ook bepalingen staan over de duur van het contract, opzeggingsmogelijkheden, rechten en plichten, non-concurrentie etc. Naast de overeenkomst hanteren franchisegevers een handboek. Hierin staat het ondernemingsplan van de franchiseformule en alle bedrijfsaspecten. Vaak zijn alle rechten en plichten van partijen hier uitvoerig in vastgelegd (naast de overeenkomst!).

Voor het gebruik van de franchiseformule dient de franchisenemer een vergoeding te betalen. Bijna altijd bestaat deze vergoeding uit een entreefee, franchisefee (percentage van de omzet) en reclamefee. Dit kan wel erg verschillen: leg dus duidelijk in het contract vast wat de wijze van vergoeden is. Wanneer dit niet duidelijk is, kan het beeld over de vergoeding achteraf verschillen, waardoor de franchisenemer meestal met de (te) hoge kosten achterblijft.

De Wet Franchise

Sinds 1 januari 2021 geldt de wet Franchise. Deze vervangt de Franchisecode. De code was een algemeen document met aanwijzingen over hoe de verhouding tussen franchisegever en frachisenemer moest worden ingevuld. Die code was niet bindend, de nieuwe wet is dat wel. Op vier punten wordt de positie van de franchisenemer door de nieuwe wet versterkt. Deze leg ik hieronder uit.

1. Informatiepositie franchisenemer voorafgaand aan de overeenkomst
   Voor het sluiten van de franchiseovereenkomst dienen de franchisegever en franchisenemer elkaar alle financiële informatie geven die van belang is voor de samenwerking. Daarna gaat een zogeheten ‘stand-still’ periode van vier weken in. Tijdens deze periode mag men elkaar niet binden en geen aanpassingen aan de overeenkomst doen. Dit zorgt ervoor dat met name de franchisenemer de tijd heeft om na te denken, onderzoek te doen en advies in te winnen.
2. Zorgplicht franchisegever
   De franchisegever heeft gedurende de looptijd van de franchiseovereenkomst een zorgplicht jegens de franchisenemer. Dit betekent dat de franchisegever de franchisenemer hulp en ondersteuning moet bieden in de uitvoering van de franchiseovereenkomst. Als de franchisenemer aangeeft dat hij hulp nodig heeft, dan moet de franchisegever hier gehoor aan geven. Deze zorgplicht draagt bij aan het doel van de franchise, namelijk de onderlinge ondersteuning van de betrokken partijen.
3. Instemmingsvereiste bij wijzigingen
   Soms zal de franchisegever de franchiseovereenkomst willen wijzigen. Vinden er namelijk veranderingen plaats in de formule, dan is het belangrijk dat ook de franchise vestigingen deze wijzigingen doorvoeren. Zijn het ingrijpende tussentijdse wijzigingen, dan bepaalt de nieuwe wet dat de franchisegever de franchisenemer om toestemming moet vragen. Zijn er meerdere franchisenemers binnen een formule, dan geldt de eis dat de meerderheid van de franchisenemers moet instemmen met de voorgestelde wijzigingen. Op deze manier houden de franchisenemers de controle in handen. Bovendien vindt er minimaal één keer per jaar overleg plaats tussen de franchisegever en de franchisenemer(s).
4. Einde van de overeenkomst
   Indien de overeenkomst beëindigd wordt, geldt voor de franchisenemer een concurrentiebeding van niet langer dan één jaar. Dit betekent dat de franchisenemer tot een jaar na de beëindiging, geen concurrerende activiteiten mag uitvoeren. De wet beperkt deze termijn om te voorkomen dat de franchisenemer langdurig wordt klemgezet. De franchisenemer mag daarnaast ook niet gedwongen worden om de onderneming te verkopen onder ongunstige voorwaarden. Vóór de komst van de Wet Franchise werd de franchisenemer namelijk vaak in die positie gebracht. Volgens de wet geeft de franchiseovereenkomst aan hoe de goodwill wordt bepaald en wat de omvang is. Daarbij wordt gekeken wat het aandeel van de franchisenemer is en hoe de goodwill wordt vergoed aan de franchisenemer.
5. Directiewisseling
   De bestuurderswisseling die het gevolg is van de overname, moet worden doorgegeven bij de KvK.

Ik heb al een franchiseovereenkomst, wat nu?

In de overgangswet is bepaald dat de wet Franchise vanaf 1 januari 2021 voor alle lopende en alle nieuwe franchiseovereenkomst geldt. Alle franchisegevers en franchisenemers hebben tot 1 januari 2023 te tijd om de overeenkomsten aan te passen, zodat ze in lijn zijn met de nieuwe wet. Heb je een franchiseovereenkomst die vóór 1 januari 2021 is getekend, controleer dan of deze al in overeenstemming is met de nieuwe regels. Het is dan raadzaam om alvast te overleggen met de franchisegever over het doorvoeren van de wijzigingen. Zoals hierboven is beschreven, kan dit je positie ten opzichte van de franchisegever namelijk verbeteren!

Conclusie

Het is belangrijk om je van te voren als franchisenemer goed in te lezen in de voor- en nadelen van franchisen. Ook is het goed om je van tevoren te verdiepen in jouw positie als franchisenemer ten opzichte van de franchisegever en hoe die positie door de wet wordt beschermd. Zo voorkom je verkeerde verwachtingen.

Wij kunnen je helpen met de oprichting van een BV voor franchise, maar ook met het juiste contract. Wil je meer weten? Lees dan hier verder.